Groene torens "Credit & Debet" in Frankfurt, hoofdkantoor Deutsche Bank
Groene torens “Credit & Debet” in Frankfurt

Deutsche Bank AG – in 1870 ontstaan in Berlijn – is één van de grootste banken ter wereld. Met haar hoofdkantoor in Frankfurt am Main – waar ook de Europese Centrale Bank is gevestigd – opereert de bank wereldwijd en telt meer dan 100.000 werknemers. Het concern is een van de grootste partijen op de markt van investment banking. Grootste concurrenten zijn Credit Suisse, Goldman Sachs, JP Morgan Chase, Morgan Stanley, UBS en Commerzbank.

Deutsche Bank werd in 2016 door de Duitse krant Das Handelsblatt omschreven als ‘de trouwe bank van de toekomstige president’. Diverse – hiervoor genoemde – Amerikaanse zakenbanken hielden Donald Trump enigszins op afstand na een reeks faillissementen van de vastgoedmagnaat. De bank zou bij hem voor ruim 350 miljoen dollar aan leningen uit hebben staan, ongeveer evenveel als de overige geldschieters van Trumps imperium samen. 

Financiële crisis voor Deutsche Bank nog niet voorbij

Vlak voor kerst 2016 en kort voor het aftreden van Obama kwam de bank tot een schikking met het Amerikaanse ministerie van Justitie betreffende de handel in rommelhypotheken (MBS, mortgage-backed securities) in 2008. Deutsche Bank betaalt een boete van 3,1 miljard dollar en compenseert klanten voor een bedrag van ruim 4 miljard in de komende 5 jaar. Aanzienlijk minder dan de 14 miljard, waarvan in september 2016 sprake was. In 2013 was de bank hiervoor ook al beboet door de FHFA.

Enkele dagen eerder werd bekend dat Vestia een claim van ongeveer 800 miljoen euro had ingediend tegen Deutsche Bank bij het High Court of Justice in Londen. Dat zou het aandeel van Deutsche Bank zijn in de totale derivatenschade van meer dan 2,5 miljard euro bij Vestia, de woningcorporatie die in 2012 bijna implodeerde onder het gewicht van 23 miljard euro aan renteverzekeringen.

Begin november 2016 maakte de bank haar voornemen bekend om toegezegde (maar nog niet uitgekeerde) bonussen aan topmannen uit de afgelopen jaren terug te gaan halen. Het zou om tientallen miljoenen euro’s gaan van kanjers als Jürgen Fitschen, Anshu Jain en Josef Ackerman, zo wist de Süddeutsche Zeitung te melden. Naast gedupeerde werknemers en aandeelhouders zouden nu ook de verantwoordelijke topmannen mogen meebetalen aan de miljarden aan boetes uit de afgelopen jaren. 

Josef Ackermann was bestuursvoorzitter tussen 2006 en 2012. Zijn naam werd in Duitsland een ingeburgerd synoniem voor graaiers: Ackermänner. Hij werd opgevolgd door het duo Fitschen / Jain. Ook oud-bestuurders Josef Lamberti, Michael Cors en Hugo Bänziger zouden mogelijk (een deel van) hun bonussen moeten opgeven. 

Schandalen kostten CEO’s hun postie

Deutsche Bank topman John Cryan
DB topman John Cryan

Begin juni 2015 traden Jürgen Fitschen en Anshu Jain af als duo-CEO’s bij Deutsche Bank, om opgevolgd te worden door John Cryan, voormalig financieel bestuurder van de Zwitserse bank UBS en lid van de Raad van Commissarissen van Deutsche Bank.

Hun vertrek zou verband houden met de schandalen waarbij Deutsche Bank betrokken is geweest, waaronder het gesjoemel met het interbancaire rentetarief Libor. De bank werd verder verdacht van manipulatie van wisselkoersen, de overtreding van Amerikaanse handelssancties en misstanden bij de verkoop van aan hypotheken gerelateerde producten. Intern doet men onderzoek naar het mogelijk witwassen van 6 miljard dollar van Russische klanten.

Twee maanden eerder kreeg de bank een boete van 2,2 miljard euro van de Amerikaanse en Britse autoriteiten in de Libor-fraudezaak, de hoogste boete tot dan toe. UBS kreeg eerder een boete van 1,2 miljard en de Rabobank moest 800 miljoen betalen

Wereldwijd opereren, wereldwijd procederen

Na in oktober 2014 benaderd te zijn door de Bank van Rusland, is Deutsche Bank begonnen met een onderzoek naar mogelijk onregelmatig handelen van haar kantoren in Moskou en Sint Petersburg tussen 2011 en 2015. Het zou gaan om de gelijktijdige aankoop van aandelen in roebels door Russische klanten en van diezelfde aandelen door het kantoor in Londen in dollars. Dit heeft de Russische klanten wellicht in staat gesteld geld het land uit te sluizen zonder dat Deutsche Bank hiervan melding maakte bij de autoriteiten.

Over transacties met gesanctioneerde landen – in dit geval met name Iran – verschilt Deutsche Bank van mening met de Amerikanen. De bank sloot geen nieuwe contracten in dat land vanaf 2007, maar had er nog wel langlopende verplichtingen uit bestaande overeenkomsten. Voor een mogelijke boete reserveerde Deutsche Bank alvast 390 miljoen dollar. BNP en Commerzbank kregen eerder dit jaar boetes van honderden miljoenen.

Eind 2013 trof Deutsche Bank voor 1,9 miljard dollar een schikking met de Federal Housing Finance Agency (FHFA) in de VS. De FHFA had tegen 18 banken rechtszaken aangespannen namens de door de overheid gegarandeerde hypotheekverstrekkers Fannie Mae en Freddie Mac over de verkoop van uiterst riskante mortgage backed securities tot 2008. Toen bleek dat de onderliggende hypotheken niet zo solide waren als het ‘stempel’ van rating agencies deed geloven, leidde dat tot een domino-effect onder banken. De financiële crisis was een feit. 

Medio december 2012 werd een grote inval gedaan bij het hoofdkantoor van Deutsche Bank op verdenking van fraude met CO2-emissierechten. Een internationale bende zou emissierechten vrij van BTW hebben aangekocht, om ze vervolgens via een keten van bedrijven te verhandelen met diverse Europese landen. Op de BTW-aangiften vroegen zij wel BTW terug over de aankoop van de emissierechten. Via de medewerkers van Deutsche Bank werd het geld vermoedelijk witgewassen. De totale fraude bedroeg minimaal 230 miljoen euro.

Begin juli 2020 trof de bank een schikking van 150 miljoen dollar met de financiële toezichthouder van de staat New York voor haar diensten aan Jeffrey Epstein, die van 2013 tot 2018 klant was bij Deutsche Bank. Voor deze ‘eigenaar van de Lolita Express’ handelde de bank honderden transacties af, die duidelijk gerelateerd zouden zijn aan zijn hobby’s: seksueel misbruik van minderjarigen en mensenhandel. Het aannemen van Epstein als klant was “een kritieke fout, die nooit gemaakt had mogen worden”, stelde de bank (achteraf) in een verklaring.

Too big to fail

Sinds 1995 heeft de bank haar focus gericht op zakenbankieren (investment banking). Dat is ook veruit het meest winstgevende onderdeel van de bank. Begin 2009 kocht het een aandelenbelang van 23% in Deutsche Postbank. Deutsche Bank wilde hiermee haar positie in de particuliere markt verstevigen. Onder druk van nieuwe en zwaardere kapitaaleisen van de toezichthouders na de kredietcrisis werd 6 jaar later besloten om de Postbank weer af te stoten.

In september 2015 maakte de bank bekend zo’n 9000 werknemers te ontslaan; ongeveer de helft hiervan in Duitsland en de rest in tien landen waar Deutsche Bank filialen gaat sluiten. Deutsche Bank heeft te veel kosten door de complexe structuur en met de ontslagen wil de bank winstgevender en efficiënter worden. Verder wil de bank de risicogewogen balans met een kwart reduceren over de komende vijf jaar en het eigen vermogen versterken door over de jaren 2015 en 2016 geen dividend uit te keren.

Deutsche Bank koersverloop
Koersverloop 1996 – 2016

Over 2015 leed Deutsche Bank een nettoverlies van 6,8 miljard euro, het eerste verlies op jaarbasis sinds 2008. Het resultaat werd fors gedrukt door bijzondere posten. De bank zette 5,2 miljard euro apart aan voorzieningen voor boetes en nam verder een forse afwaardering op de bezittingen van bijna 6 miljard. Met de gewijzigde regels voor staatssteun aan banken, zou een verdere verslechtering van de resultaten en balanswaarde van Deutsche Bank volgens deskundigen een nieuwe financiële crisis kunnen inluiden. Met een derivatenportefeuille van zo’n 46 biljoen op een balanstotaal van 19 miljard dollar werd het al vergeleken met Lehman Brothers, nu de beurskoers sinds 2007 met 90% is gedaald.

bron: de Volkskrant (Lisa van der Velden), NRC (Eppo König), Süddeutsche Zeitung (Andrea Rexer), CNBC (Gemma Acton), Bloomberg (Jeffrey Voegeli, Jan-Henrik Foerster), Mother Jones (Russ Choma), CFO (Matthew Heller), Garret/Galland, Wikipedia