Isabel dos Santos
Isabel dos Santos

Isabel dos Santos is de oudste dochter van de voormalige president van Angola, José Eduardo dos Santos, die in 2017 werd opgevolgd door João Lourenço. Forbes schatte haar vermogen in 2013 op zo’n 3 miljard dollar, waarmee ze niet alleen de rijkste vrouw van Angola, maar van het hele continent was. Ook eindigde ze bij de eerste 15 in een lijst van Transparency International met ruim 380 nominaties van als meest corrupt beschouwde personen en organisaties. Ze prijkte temidden van Ricardo Salgado van de Portugese Banco Espírito Santo, het Braziliaanse Petrobras, de president van Equatorial Guinea, Teodoro Obiang en FIFA. Hoewel ze toevallig de dochter is van president Dos Santos, ontkennen haar advocaten altijd ten stelligste dat haar rijkdom daarmee te maken heeft.

In Angola heeft ze een belang in Unitel, ’s lands grootste mobiele operator en in Banco BIC. In Portugal heeft ze belangen in olie- en gasbedrijf Galp Energie, Banco BPI, telecom- en kabeltelevisiebedrijf Nos SGPS en apparatenbouwer Efacec Power Solutions.

Volgens de auteurs van het artikel in Forbes verschillen de oud-president van Angola en zijn oudste dochter in niets van andere kleptocraten in Afrikaanse landen met grote bodemschatten. Isabel dos Santos (1973) ‘investeerde’ in bedrijven die zaken willen doen in Angola of kocht ze – toevallig voor een zacht prijsje – van de overheid.
Onderzoeksjournalist Rafael Marques de Morias werd in 1999 al eens gevangen gezet voor een serie kritische artikelen en na het verschijnen in 2011 van zijn boek ‘Blood Diamonds: Corruption and Torture in Angolawerd hij door de autoriteiten aangeklaagd voor laster.

De MPLA verdreef de kolonisator

Vier jaar nadat Angola onafhankelijk werd van haar kolonisator, werd José Eduardo dos Santos in 1979 president van het land. Isabel werd geboren in Azerbeidzjan, waar haar vader studeerde en diens eerste vrouw ontmoette, Tatiana Kukanova. Tot eind jaren ’90 bleef Angola een chaotisch en verscheurd land; diverse groeperingen betwisten elkaar het recht op de ondergrondse rijkdommen, waardoor er feitelijk continu sprake was van een burgeroorlog, waar pas in 2002 een einde aan kwam. In dat jaar trouwde Isabel dos Santos in Luanda met de Congolese Sindika Dokolo (1972 – 2020), die ze leerde kennen tijdens haar opleiding aan King’s College in Londen. Voor de trouwerij werd een Belgisch koor ingevlogen evenals twee gecharterde vliegtuigen met hapjes uit Frankrijk.

In de jaren daarna groeide Angola onstuimig in economische zin, met name als gevolg van een groeiende olieproductie. De overheidsbegroting vertienvoudigde in 10 jaar tijd van zo’n 6 miljard dollar naar 69 miljard en het BBP kende gemiddeld een jaarlijkse groei van ruim 10%. Een groot deel van de bevolking merkte daar evenwel weinig van en leeft van minder dan 2 dollar per dag. Deels omdat er meer overheidsgeld aan leger en politie wordt besteed dan aan gezondheid, onderwijs en landbouw samen en omdat er veel inkomsten zijn verdwenen. Alleen al tussen 2007 en 2011meer dan 30 miljard volgens het IMF.

Een zakenimperium op eigen kracht

In Angola zit Isabel dos Santos – uiteraard – ook in diamant. Het land is de op drie na grootste producent ter wereld. Toen het staatsbedrijf Endiama in 1999 op last van de president een samenwerking aanging voor de verkoop van ruwe diamant, verkreeg de overheid een belang van 51% in de nieuwe firma ASCorp (Angola Selling Corporation). De Israëlische diamanthandelaar Lev Leviev en enkele partners, waaronder de Russische wapenhandelaar Arkady Gaydamak – een goede bekende van de vader van Isabel uit de burgeroorlog – verkregen een belang van 24,5%. De resterende 24,5 % kwam in handen van Trans Africa Investment Services (TAIS), een Gibraltarees investeringsvehikel van Isabel dos Santos en haar moeder.

Isabel dos Santos Unitel

Rond ongeveer dezelfde tijd besloot president Dos Santos – in tegenstelling tot zijn eerdere plan van een openbare tender – om Unitel, met de staat als grootaandeelhouder, aan te wijzen als eerste aanbieder van mobiele telefonie. Een technologie die in Afrika een stormachtige groei zou doormaken. Hier bleek zijn oudste dochter een belang van 25% te hebben gekregen of, zoals zij zelf zegt, te hebben gekocht voor een niet nader genoemd bedrag. Voor eenzelfde belang betaalde Portugal Telecom een jaar later meer dan 12,5 miljoen dollar. Deze waarde van deze deelneming en die van Isabel dos Santos werd in 2013 geschat op minstens 1 miljard dollar.

In 2005 kreeg ze ook voet aan de grond in de financiële sector in Angola. Met de Portugese miljardair Enter Americo Amorim en Fernando Teles, een Portugese bankier bij een Angolese bank, begon ze de Banco Internacional de Credito (BIC). Opnieuw zonder geld van haar vader, maar wel geholpen door de voorkeurspositie waar het leningen betrof aan de Angolese regering.

Daarna werd het tijd om mee te delen (of graaien) in de olierijkdom van Angola. Haar zakenpartner Amorim tuigde het bedrijf Amorim Energia op, waarin staatsoliebedrijf Sonangol via het in Nederland gevestigde Esperaza Holding B.V. een belang van 45% kreeg. Eind 2006 bleek Sonangol 40% van haar belang in Esperaza Holding over te hebben gedaan aan het Zwitserse Exem Holding, dat naar algemeen wordt aangenomen gecontroleerd wordt door Isabel dos Santos. Een kleine 10 jaar later stuurde haar vader de directie van Sonangol naar huis en benoemde zijn dochter tot CEO. Enerzijds werd dit gezien als stap in de aangekondigde en broodnodige herstructurering van het bedrijf, waarmee Angola 90% van haar buitenlandse deviezen binnenhaalt. Anderen interpreteerden het als een voorbereidende stap van de president om in 2018 af te treden. 

Wie bevrijdt de Angolese bevolking?

Inmiddels is haar 5 jaar jongere broer José Filomeno dos Santos al weer enkele jaren voorzitter van het staatsinvesteringsfonds Fundo Soberano de Angola, dat ruim 5 miljard dollar beheert. Behalve familieleden bestieren ook veel oud-gedienden en hoge functionarissen uit de zittende regeringspartij MPLA (Movimento Popular de Libertação de Angola, ofwel Volksbeweging voor de Bevrijding van Angola) strategische bedrijven. Zo leeft ook in Angola een kleine elite in ongekende luxe dankzij de natuurlijke rijkdommen van het land, terwijl een groot deel van de bevolking nauwelijks tot geen toegang heeft tot goed onderwijs, gezondheidszorg en huisvesting.

bron: Forbes (Kerry A. Dolan, Rafael Marques de Morias), boek Zwarte Diamant (Raf Sauviller, Salvatore Di Rosa), StAR database, Reuters


Reacties

Santos, Isabel dos — Geen reacties

    Geef een reactie

    Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    HTML tags allowed in your comment: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>