Ilham Aliyev (1961) aanvaardde eind oktober 2003 het ambt van president van Azerbeidzjan, ook wel de Islamitische Republiek van BP genoemd, na met ruim 75% van de stemmen de presidentiële verkiezingen met zijn Yeni Azərbaycan Partiyas (Nieuwe Azerbeidzjaanse Partij) gewonnen te hebben. Hij volgde daarmee zijn zieke vader Heydar Aliyev op, die nog datzelfde jaar overleed. Zowel nationaal als internationaal waren deze verkiezingen niet bepaald onomstreden.
Het Eurovisie songvestival in mei 2012 in de hoofdstad Baku was net zo omstreden. Amnesty International en Human Rights Watch riepen op tot een boycot en ook in Ierland, IJsland, Nederland en Frankrijk klonken dergelijke geluiden. In de Democracy Index van The Economist van 2011 neemt Azerbeidzjan plek 140 (2010, 63) in van de 167 landen die in de index zijn opgenomen en krijgt het label ‘autoritair regime’. In de persvrijheidindex van Reporters Without Borders bevindt het land zich ook in de onderste regionen.

foto Ilham Aliyev
Ilham Aliyev komt graag goed voor de dag

Ilham Aliyev wordt toch vooral gezien als dictator en kleptocraat. Aliyev regeert met ijzeren hand en laat de oppositie en onafhankelijke media geen ruimte. In maart 2005 werd hij gekozen tot voorzitter van de Nieuwe Azerbeidzjaanse Partij, iets dat volgens de oppositie onmogelijk zou zijn, aangezien de wet op de politieke partijen stelt dat de president partijloos dient te zijn. In oktober 2008 won Ilham Aliyev de presidentsverkiezingen opnieuw, nu zelfs met meer dan 85% van de stemmen. De oppositiepartijen boycotten de verkiezingen. In een referendum over de grondwet in 2009 werden de limiet aan de ambtstermijn van de president opgeheven en de persvrijheid ingeperkt.

Bij de presidentsverkiezingen van 2008 gaf de Secretaris-Generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer de volgende verklaring uit: “I welcome reports from the international election observers from OSCE, Council of Europe and the European Parliament indicating progress in the conduct of Azerbaijan’s presidential elections on 15 October 2008. Azerbaijan should build on this achievement and address the remaining shortcomings that were noted. Azerbaijan is a long-standing and valuable Partner of the Alliance and we look forward to continuing and strengthening our dialogue and practical cooperation, and our support to reforms.”

In Investigations Inc. van CNBC geeft Scott Cohn een aardig beeld van de kleptocratie die de Aliyev-clan vormt. Niet verwonderlijk speelt de grote hoeveelheid olie in de Azerbeidzjaanse bodem hierbij een belangrijke rol, net zo als in het Tunesië van voormalig president Ben Ali en het Equatoriaal Guinea van president Obiang. Dit verklaart wellicht de goede banden met Amerika en Europa. In de genoemde documentaire wordt gesproken over het “balanceren tussen waarden en belangen”, naar analogie van het Amerikaanse ambtsbericht dat WikiLeaks publiceerde. In dat bericht van de Amerikaanse ambassade werd president Aliyev omschreven als een combinatie van de impulsieve Sonny Corleone en de berekenende Michael, waardoor de ‘belangen van Amerika’ vaak tegenover de ‘waarden van Amerika’ kwamen te staan. De familie Aliyev is nu sinds 1969 onafgebroken aan de macht. Heydar Aliyev sr. was leider van de Sovjetrepubliek Azerbeidzjan van 1969 tot 1982. Van 1993 tot 2003 was hij president van het land voor de Nieuwe Azerbeidzjaanse Partij. In de tussenliggende jaren bekleedde hij onder andere hoge posten in Moskou.

Nadat Azerbeidzjan onafhankelijk werd in 1991 had het land dringend behoefte aan buitenlandse investeringen om de olierijkdom te kunnen exploiteren. In plaats van concessies uit te geven werden Production Sharing Agreements afgesloten, om te beginnen eind 1994 voor de Azeri-Chirag-Guneshli olievelden, 175 kilometer uit de kust in de Kaspische Zee. Vanwege de enorme omvang van de oliereserves werd de overeenkomst ook wel het ‘Contract van de Eeuw’ genoemd.

Als vice-president van de Staats Olie Maatschappij (SOCAR) van Azerbeidzjan was Ilham Aliyev nauw betrokken bij de onderhandelingen. Een paar maanden later werd de Azerbeidzjaanse Internationale Productie Maatschappij opgericht, een consortium van 11 oliemaatschappijen, waaronder BP, Amoco, ExxonMobil, UNOCAL, Statoil, ITOCHU en SOCAR. Voor het transport van de olie naar Europa werd in 2006 de Baku-Tiblisi-Ceyhan (BTC) pijplijn in gebruik genomen, met een lengte van 1.760 kilometer de op één na langste in de wereld. BP en Total exploiteren grote gasvelden in het land.

foto Leyla en Arzu Aliyev, dochters Ilham Aliyev
Leyla en Arzu Aliyev

Tot op de dag van vandaag wentelt de familie van Ilham Aliyev zich in (olie)rijkdom. Zijn zoon Heydar en twee dochters Leyla (1985) en Arzu (1989) bezitten voor zo’n 75 miljoen dollar aan vastgoed in Dubai: in 2009 kreeg de toen 11-jarige Heydar 9 huizen ter waarde van 44 miljoen dollar, ongeveer 10.000 keer het gemiddelde jaarinkomen van een Azerbeidzjaanse burger. Leyla is mede-eigenaar van Silk Way (SW) Holding, dat zo goed als een monopolie heeft in de luchtvaart en alles wat daarmee te maken heeft in Azerbeidzjan, tot en met een eigen bank. Volgens radio Free Europe is ze tevens president van 2 in Panama geregistreerde vennootschappen, die elk 24% van de aandelen bezitten van de mobiele provider Azerfon. Ze is getrouwd met de liedjesschrijver en -zanger, tevens zakenman, Emin Agalarov (1979), zoon van de Russische miljardair Aras Agalarov.

Haar moeder, ’s lands first lady Mehribam Aliyeva, is president van de Heydar Aliyev Foundation, waarvan Leyla vice-president is en het kantoor in Moskou leidt. Deze stichting realiseert en steunt culturele en liefdadigheidsprojecten. In haar hoedanigheid van vice-president lanceerde ze in 2011 het initiatief International Dialogue foor Environmental Action (IDEA) als platform om de jeugd actief te betrekken bij wereldwijde duurzame ontwikkeling. Verder is ze sinds 2007 hoofdredacteur van het kunst- en modeblad Baku, dat ze in 2011 ook in Londen lanceerde en in 2012 in Rome.  

bron: CNBC, Avaaz, Wikipedia, Eurasianet.org (Shahin Abbasov), The Guardian (Tracy McVeigh), RFE/RL (Ulviyye Asadzade, Khadija Ismayilova)


Reacties

Aliyev, Ilham — Geen reacties

    Geef een reactie

    Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    HTML tags allowed in your comment: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>