Opgericht in 1913. Vlak voor WO II een van de weinige pensioenfondsen dat durft te kiezen voor vastgoed als alternatief voor beleggingen in veilige staatsobligatie. Vooral in de jaren ’60 en ’70 bouwt Philips aan een eigen portefeuille van huizenblokken, kantoren en winkelcentra. Philips Pensioenfonds draagt daarmee net als Bouwfonds in die periode bij aan de wederopbouw. Directeur Assink werkt van 1958 tot 1980 aan beleggingen op A-locaties.

logo Philips Pensioenfonds

Onder de opvolgers Sulkers, Van der Boor en later Frenken waait er een heel andere wind bij het pensioenfonds. Vlak voor het vertrek van de eerste twee stelt Philips een intern onderzoek in naar vermeende malversaties, maar die leveren niets op. Beide heren vertrekken met een gouden handdruk en een groot feest.

De vierde directeur van het Pensioenfonds

Als geboren Weertenaar is Will Frencken (1951) niet van plan om in de plaatselijke meelfabriek te gaan werken. Speelt sinds zijn veertiende gitaar, onder andere in de band UnderAct. Studeert in 1976 af in bouwkunde aan de TH Eindhoven. In zijn eerste baan in Amsterdam werkt hij aan de vernieuwing van de agentschappen van De Nederlandsche Bank. In 1982 verhuist hij naar Bergen op Zoom waar hij een paar jaar werkt als hoofd Bouw- en Woningtoezicht en Milieuzaken. In 1985 treedt hij in Eindhoven in dienst van het Philips Pensioenfonds. Enkele jaren later krijgt hij de verantwoordelijkheid voor acquisitie en beheer van een vastgoedportefeuille van miljarden guldens als opvolger van Van der Boor. Hij neemt al snel diens stijl van leidinggeven over en verruilt zijn shag voor sigaren.

Medewerker Rob Lagaunne (1950) wordt midden jaren negentig door hem gepromoveerd tot onderdirecteur.

Flink bijverdienen is normaal

Frencken is al sinds 1997 bezig met Eurocenter op de Zuidas. In 2001 sluit hij een deal met Bouwfonds, nadat de huurgarantie van 10 naar minder dan een jaar is teruggebracht. Zelf heeft hij dan net een belang in twee bedrijven waarin hij niet zichtbaar is: Universum Holding bestuurd door registeraccountant Eric Frische (1945) en Universum Beheer, bestuurd door Frische en vastgoedmagnaat Harry Muermans, vaste zakenpartner Van Philips Pensioenfonds en goede vriend van Frencken. Beide bv’s zijn gevestigd op het adres van Frische in het Limburgse Haelen. In de deal krijgt Universum Beheer een kwart van de winst op Eurocenter toegezegd.

In 2003 wordt deze toekomstige winstdeling evenwel ongedaan gemaakt en afgekocht. Begin 2004 wordt 2 miljoen euro betaald aan Universum Beheer voor aanbreng- en verkoopcourtage. Via een omweg stroomt er nog eens ruim 2,5 miljoen binnen onder de noemer ‘bouwclaim’ bij de vennootschap van Frencken, Muermans en Frische. Universum Beheer ontvangt nog 136.000 euro als ‘bemiddelingsfee’. Daarnaast gaan naar Universum Beheer nog twee betalingen van 1 miljoen en 330.000 euro.

Vanaf 1 juni 2004 heet Frenckens onderdeel PREIM (Philips Real Estate Investment Management). Aan het roer staat Jan Snippe.

Formule 1 in Monaco

Om geld vrij te maken voor investeringen op de Zuidas in Amsterdam, besluit Frencken zo’n 1500 woningen en enkele kantoren te verkopen. Niet zoals gebruikelijk aan Harry Hilders, Harry Muermans en John Groenewoud, maar aan zijn Formule 1-vriend Jan van Vlijmen. In mei 2005 trakteert deze Frencken en z’n vriendin op een bezoek aan de autorace in Monte Carlo. De kosten bedragen ongeveer een half jaarsalaris van Frencken.
Binnen het pensioenfonds doet Frencken het eerst voorkomen alsof Bouwfonds en later Rijsterborgh interesse heeft in het vastgoed.

Op 1 februari 2006 verkoopt het pensioenfonds 1525 woningen en 7 kantoorflats aan Rijsterborgh Bedrijfsmakelaars. Dit is niet het bedrijf van Rijsterborgh senior maar van diens schoonzoon Michiel Floris. Deze verkoopt dat 4 minuten later aan Landquest, die Fortis het door hen gewenste vastgoed verkoopt. De rest gaat naar HDG Mansur op de Kaaimaneilanden, een zakenpartner van Van Vlijmen. Zij verkopen de woningen die dag weer door aan Kees Rijsterborgh.
Voorzitter Griffioen van de huurdersvereniging Flats Europaboulevard vindt het vreemd dat Fortis nu zonder hun medeweten hun nieuwe huurbaas is, zeker als Philips ruim een week later meldt dat niet Fortis, maar Rijsterborgh Bedrijfsmakelaars de nieuwe eigenaar is. De carrousel draait de maanden daarna nog door. Het pakket vastgoed van Philips Pensioenfonds van 385 miljoen euro komt in 10 transacties in 18 maanden voor 504 miljoen euro bij kopers terecht. Vennootschappen van en rond Van Vlijmen boeken een resultaat van 100 miljoen euro.

Ook de Belastingdienst valt het op dat Philips Pensioenfonds en Fortis niet rechtstreeks zaken doen, maar daarbij Rijsterborgh Bedrijfsmakelaars en Landquest inschakelen. Als accountant Van Selm de transacties napluist en de geldstromen volgt, komt hij uit bij Van Vlijmen. Laat die nu net al 2 jaar het belangrijkste doelwit zijn van hun onderzoek naar vastgoedfraude.

Meest gewilde kavel op de Zuidas

Na de zomer van 2005 tekent Frencken het koopcontract voor Symphony dat gebouwd zal worden door Bouwfonds. De eerste paal voor Symphony gaat een jaar later de grond in ; kantoren, appartementen, winkels en een hotel op de meest gewilde bouwkavel van Nederland.

Begin 2006 wordt Rijsterborgh sr. (1938) door zijn boekhouder op de hoogte gebracht van dubieuze geldstromen. Zo komt hij erachter dat zijn schoonzoon Michiel Floris betrokken is bij de Symphonydeal en bij de uitverkoop van het vastgoed van Philips Pensioenfonds. Hij is woedend als hij ontdekt dat het woningpakket dat hij in de deal in februari kocht eerst voor een lagere prijs door de handen van Floris en Van Vlijmen is gegaan. In maart breekt hij zowel zakelijk als privé met Floris en daarmee ook met zijn dochter en kleinkinderen. Twee maanden later bespreekt hij de situatie met Bouwfonds, die daarna opnieuw een onderzoek start naar het Symphony-project en de rol van Van Vlijmen en Van Tartwijk.

Lagaunne krijgt 6 miljoen uit de kraak. 1,5 miljoen gaat naar Frische. Landquest betaalt 0,5 miljoen aan Rooswyck. Idlewild vangt 1,8 miljoen. Frencken (maar) 400.000 euro en mogelijk geld via buitenlandse BV’s. Menke krijgt geld en 5 miljoen gaat er naar Michiel Floris, waarvan Trimp & Van Tartwijk weer 900.000 , Van Vlijmen een kleine 3 miljoen en Nico Vijsma 1,4 miljoen krijgen. Ook Simon van Vlijmen en zijn zakenpartner bij HDG Mansur toucheren miljoenen.

In november 2006 vertrekt hij na 21 jaar in stilte bij Philips Pensioenfonds en volgt Rob Lagaunne hem op. Will Frencken Vastgoed Management BV vestigt zich in Weert.

Uit hetzelfde hout

Lagaunne heeft in de jaren voor de Philipsdeal in februari 2006 al regelmatig cash geld aangenomen van Muermans en Hilders, dat hij dan naar een bank in België bracht, die het weer doorstortte naar een coderekening in Zwitserland. Als hij in maart 2006 zelf weer een keer in Basel is, informeert hij bij Experta AG naar de mogelijkheden van vermogensbeheer voor zijn miljoenen.

In de zomer van 2007 wordt het Jasper Kemme – hoogste baas van het pensioenfonds – duidelijk dat er zich mogelijk iets soortgelijks heeft voorgedaan als eerder bij het pensioenfonds metaalnijverheid. Van Zadelhoff uit zijn verdenkingen zelfs tegen Philips-topman Kleisterlee. Het Philips Pensioenfonds moet zich eventuele malversaties voor een groot deel zelf verwijten; Toezichthouders, de beleggingscommissie en directeuren zien de fraude niet, er was geen sprake van uitbesteding zoals bij het vermogensbeheer, het directiebureau huurt de eigen vastgoedafdeling in voor advies, bij de vastgoedfinanciering zijn geen banken betrokken, etc..

Philips Pensioenfonds besluit in 2007 dat het genoeg is geweest en dat al het vastgoed de deur uit moet, gevolgd door directeur Lagaunne. Hierin ziet Van Vlijmen een ultieme kans; niet een enkel project, maar een portefeuille van 1,5 miljard euro. Hij kookt de deal voor met Lagaunne, die hem vertrouwelijk informatie doorspeelt en daar zelf ook iets voor terug wil. In oktober kunnen geïnteresseerde partijen zich melden bij CBRE en Jones Lang LaSalle, die de verkoop van het vastgoed begeleiden.

Hoogleraar Aart Hordijk vindt het vreemd dat Snippe twee petten op heeft: hij is directeur van de vastgoedafdeling en lid van de beleggingscommissie. Volgens hem deugen bij het pensioenfonds de verkoopmethodiek en de aan- en verkoopprijzen niet. Frencken verkoopt bijna niets boven de balanswaarde. Opmerkelijk is dat Frencken kantoren voorafgaand aan de verkoopcarrousel in februari 2006 fors afwaardeert. Dat helpt om de verkoop te verantwoorden als een fantastische deal, vermoedt justitie. ‘Iemand bij Philips heeft zitten slapen, is ondeskundig of er is opzet in het spel’, meent Hordijk. Uit aantekeningen van Frencken en Lagaunne blijkt later dat ze de winst op het Symphony-project becijferen op een bedrag tussen 80 en 140 miljoen euro. Ook het werken met onderhandse verkopen aan Muermans, Hilders en Groenewoud kost het pensioenfonds vele miljoenen euro’s.

Het spel is uit

In de vroege ochtend van 13 november 2007 doet justitie invallen op 67 adressen in Nederland, België en Zwitserland. Op nog eens 40 adressen vordert de FIOD-ECD de administratie op. 15 personen, waaronder Frencken, worden die dag gearresteerd. In totaal zijn meer dan 600 bijzondere opsporingsambtenaren plus tientallen leden van het OM en de rechterlijke macht betrokken bij de invallen, gecoördineerd vanuit Eindhoven. Naast de eerder opgenomen 55.000 telefoongesprekken vergaart men 200 meter aan papieren en 11 terabyte aan digitale documenten.

De verkoop van het vastgoed van Philips Pensioenfonds, dat die dag zou beginnen, wordt opgeschort. Kantoren worden voor het eind van het jaar met veel moeite voor een magere prijs verkocht. Het kantoorcomplex Eurocenter raakt Philips aan de straatstenen niet kwijt.

Dan resten nog schikkingen en straffen

Van Vlijmen treft in juni 2011 een schikking van ruim 75 miljoen euro getroffen met het Openbaar Ministerie, Rabo Bouwfonds en het Philips Pensioenfonds. Met de schikking vergoedt Van Vlijmen de schade die Philips en Rabo Bouwfonds zeggen te hebben geleden. Ook de Haagse vastgoedhandelaar Harry Hilders en zijn bedrijf Ceylonstaete betalen ruim 14 miljoen euro aan het OM en 25,5 miljoen aan Philips. Het OM zal hem niet verder vervolgen.

Het OM treft drie maanden later schikkingen met Will Frencken en Eric Frische. De twee betalen via hun vennootschappen Universum Holding en Universum Beheer in totaal 1,2 miljoen euro. Daarnaast moeten ze ruim 15 miljoen euro terugbetalen aan Philips Pensioenfonds en Rabo Bouwfonds.De ondernemingen van Frencken en Frische werden verdacht van witwassen en deelname aan een criminele organisatie.

Van Vlijmen wordt in januari 2012 veroordeeld tot vier jaar cel voor valsheid in geschrifte, witwassen, omkoping, wapenbezit en het leiding geven aan twee criminele organisaties. Vrijgesproken werd hij van oplichting van het Philips Pensioenfonds bij de verkoop van een vastgoedproject. Mede daardoor kreeg Van Vlijmen drie jaar minder cel dan het OM had geëist.

Ook Will Frencken werd vrijgesproken van oplichting van het Philips Pensioenfonds, waar hij destijds directeur van was. Frencken kreeg wel een veroordeling van 4 jaar cel voor het vervullen van een sleutelpositie binnen een criminele organisatie.

Rob Lagaunne kreeg 1 jaar cel. Hij werd vrijgesproken van deelname aan een criminele organisatie. Voormalig accountant Eric Frische kreeg 2,5 jaar gevangenisstraf.

bron: De Vastgoedfraude (Vasco van der Boon & Gerben van der Marel, Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2009), Cobouw, NRC, NOS, de Rechtspraak



Reacties

Philips Pensioenfonds — Geen reacties

    Geef een reactie

    Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    HTML tags allowed in your comment: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>