Dit Panamese advocatenkantoor kwam in 2016 groot in het nieuws na onthullingen in tientallen kranten, alle gebaseerd op een grote hoeveelheid gelekte informatie. Een anonieme klokkenluider had Bastian Obermayer en Frederik Obermaier van de Süddeutsche Zeitung benaderd en hen in de daaropvolgende maanden honderden gigabyte aan data gestuurd. Via het International Consortium of Investigative Journalists werden zo’n 400 journalisten in 80 landen ingeschakeld om de 11,5 miljoen documenten uit de administratie van Mossack Fonseca – groothandel in brievenbusfirma’s – uit te pluizen.

Mossack Fonseca

Een dienstverlener als Mossack Fonseca heeft met name banken, advocaten, accountants en vermogensbeheerders als klanten. Zij ‘bestellen’ firma’s voor hun – vaak vermogende – klanten, die om hen moverende redenen hun rijkdom niet te veel op willen laten vallen: staatshoofden, wapenhandelaren, topsporters, drugsbaronnen en ondernemers. De brievenbusfirma’s worden opgezet in belastingparadijzen zoals de Bahama’s, Nevada, Hongkong, Nederland en Mauritius. Vaak blijft het niet bij één bedrijfje, maar wordt een heel web gesponnen, om zo de traceerbaarheid te minimaliseren en de anonimiteit te maximaliseren. Zo gebruikte het Argentijnse echtpaar Kirchner 123 van dergelijke bedrijven om 65 miljoen dollar aan overheidsgeld naar het buitenland te sluizen. Althans, dat vermoedde officier van justitie José Maria Campagnoli. Bewezen werd het niet en Christina Kirchner ontkent alle aantijgingen.

Twee jaar na de onthullingen kondigde ‘Mossfon’ aan in maart 2018 haar laatste kantoren te sluiten. Vanwege de geleden reputatieschade, de aanhoudende aandacht in de media en maatregelen van de autoriteiten in binnen- en buitenland was dat de enige optie. De oprichters gaven aan te blijven strijden voor gerechtigheid en mee te werken met onderzoeken om te bewijzen dat er geen wetsovertredingen waren begaan.

Mossack Fonseca werkt alleen met gerenommeerde tussenpersonen

Ook Mossack Fonseca zelf werd nog nooit veroordeeld of zelfs aangeklaagd voor illegale praktijken. Via het pr-bureau Burson-Marsteller liet het kantoor aan de journalisten van de Süddeutsche Zeitung weten dat Mossfon – zoals medewerkers het bedrijf kortweg noemen – zich aan geldende wetten houdt, met overheden samenwerkt, grote waarde hecht aan due diligence en alleen met gerenommeerde tussenpersonen werkt, zoals banken en advocaten. De diverse onderzoeksjournalisten stuitten evenwel op veel informatie die hiervan een meer genuanceerd beeld gaf. In diverse dossiers leek sprake van het omzeilen van economische sancties, het negeren van de status van een politically exposed person (PEP) of het opzetten van bedrijven om bewust belasting mee te ontduiken. 

Mossack Fonseca actief in vele belastingparadijzen

Zo werden door Mossfon opgetuigde bedrijven gebruikt voor en door onder andere Cara Quintero, Moammar al-Gadaffi, Bashar al-Assad, Arnoldo Alemán, Pavlo Lazarenko en Sigmundur David Gunnlaugsson. De IJslandse premier Gunnlaugsson was in april 2016 het eerste slachtoffer van de onthullingen. Hij trad af en werd vervangen door zijn minister van landbouw. Maar ook betalingen van Hugo en Mariano Jinkis, die voor een prikkie televisierechten kochten van de UEFA en FIFA, lopen via een bij Mossack Fonseca opgericht bedrijf, Cross Trading S.A., gevestigd op Niue en later Samoa. Zij verkochten de rechten voor het zesvoudige door en droegen een deel van de winst af aan hoge functionarissen binnen de voetbalbonden.

Syrisch regime kan niet zonder Mossfon

Met hulp van bedrijven als Mossack Fonseca en diverse stromannen zorgde ook het regime in Syrië voor een nimmer opdrogende stroom deviezen om de oorlog te financieren. Zoals Rami Makhlouf, een neef van Bashar al-Assad, die eigenaar is van telefoongigant Syriatel, maar ook mede-eigenaar van diverse banken, dutyfreewinkels en een luchtvaartmaatschappij. Als graag geziene klant bij HSBC wordt hij beschouwd als één van de belangrijkste steunpilaren van het regime. Om die reden zetten de VS hem in 2008 op hun sanctielijst, net als Assad en zijn familie. 

Amerikaanse partijen die dan nog zaken doen met gesanctioneerden, lopen zelf ook het risico op die lijst terecht te komen. Mossack Fonseca, met diverse kantoren in de VS doet zelfs nog zaken met Makhlouf na mei 2011, wanneer ook de EU sancties tegen hem instelt. In 2012 ontdekten de Amerikanen dat Rami Makhlouf zich verschool achter het in 2000 opgerichte bedrijf Drex Technologies, dat officieel gevestigd is op de Britse Maagdeneilanden. Ook dit bedrijf werd in 2012 door het Amerikaanse ministerie van Financiën op de sanctielijst gezet. In 2015 liet Mossfon desgevraagd aan de Süddeutsche Zeitung weten geen personen die op sanctielijsten staan, als klant te accepteren.

Compliance is key

Hoewel Mossack Fonseca altijd benadrukte zich aan alle regels te houden en compliance hoog in het vaandel te hebben staan, zou uit de gelekte documenten blijken dat dat toch met name window dressing bleek te zijn. Om ongewenst en ongeoorloofd gebruik van schimmige constructies tegen te gaan, werden voor dit soort professionele en financiële dienstverleners steeds hogere eisen gesteld aan het kennen van de (achtergrond van de) klant (Know Your Customer) en diens adviseur, tussenpersoon en gevolmachtigde.  

Niet altijd even eenvoudig, maar Mossfon – zo bleek uit interne stukken – had er wel erg veel moeite mee. Zo bleef onopgemerkt dat de Russische cellist Sergej Roldoegin op het daarvoor bestemde formulier aangaf geen contacten te hebben met VIP’s of PEP’s, terwijl hij de peetoom is van de dochter van zijn boezemvriend Poetin.
Op vragen van de Zwitserse krant Tages-Anzeiger rond de financiering van Assad, gaf Mossack Fonseca te kennen niet te weten dat Rami Makhlouf indirect gebruik maakte van hun diensten. En dat terwijl hij minstens sinds 1998 voor kwam in hun dossiers en beschikte over een heel netwerk van offshoremaatschappijen.
En als uiterlijk mei 2013 aanvullende gegevens nodig zijn van Anna Sigurlaug Pálsdóttir, gaan er uiteindelijk meer dan twee jaar overheen, voordat de eerste formulieren ingevuld worden geretourneerd. De vrouw van de IJslandse premier was nog de enige eigenaar van brievenbusfirma Wintris, waarvan Gunnlaugsson zijn aandelen in 2009 voor 1 dollar aan haar had verkocht. 

De Duitse connectie

Mossack Fonseca
Jürgen Mossack en Ramón Fonseca Mora

De in 1948 in Duitsland geboren Jürgen Mossack begon in 1977 zijn eigen advocatenfirma, die in 1986 samenging met het kantoor van de Panamese advocaat Ramón Fonseca Mora. Fonseca is tevens een bekende schrijver, politicus en adviseur van de Panamese president Juan Carlos Varela. Het kantoor, waarvan de Zwitserse advocaat Christoph Zollinger de derde directeur werd, groeide uit tot een grote speler in de offshore markt met honderden medewerkers en meer dan 40 kantoren wereldwijd. Grondslag voor dit type bedrijven is een Panamese wet uit 1927, die geheimhouding garandeert van vermogens, overboekingen en eigenaren van firma’s en bovendien naamloze vennootschappen vrijwaart van belastingen.  

Naast het eerder genoemde HSBC, waren ook diverse Duitse banken goede klanten van Mossack Fonseca. Zo werd de firma van de voormalige Nicaraguaanse president Alemán besteld en geleid door Dresdner Bank Lateinamerika, naast 300 andere. 
In februari 2015 deden de autoriteiten een grote inval bij het hoofdkantoor van de Commerzbank in Frankfurt. De bank zou via haar Luxemburgse dochter klanten jarenlang hebben geholpen belasting te ontduiken door Panamese brievenbusfirma’s op te laten treden als rekeninghouders, daarmee de belasting van maximaal 35% op rekeningen van EU-burgers omzeilend. En hoewel de bank – in 2008/2009 met 18 miljard euro overheidssteun gered van de ondergang – liet weten dat dit vroeger speelde, kwamen de onderzoeksjournalisten in hun bestanden van Mossfon nog dezelfde praktijken tegen tot in 2015.

bron: boek Panama Papers (Bastian Obermayer, Frederik Obermaier), Vice (Ken Silverstein), FD, Wikipedia


Reacties

Mossack Fonseca — Geen reacties

    Geef een reactie

    Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    HTML tags allowed in your comment: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>