Ehud Laniado, Omega Diamonds
Ehud Laniado

Omega Diamonds was een grote speler in het mondiale centrum van de diamanthandel Antwerpen en eigendom van Sylvain Goldberg – die het bedrijf in 1994 oprichtte – en Ehud Laniado. Hun lucratieve bedrijf raakte in 2008 verwikkeld in de grootste fraudezaak die de Antwerpse diamantsector ooit kende en schikte 5 jaar later voor 160 miljoen euro. Als de op één na grootste importeur van ruwe diamant in Antwerpen hield Omega Diamonds jarenlang megawinsten op diamanten uit Angola en Congo verborgen. De zaak werd aan het rollen gebracht door David Renous, een Israëlische diamanthandelaar uit Brussel, die bij Omega Diamonds de laan uit werd gestuurd na onenigheid met Laniado.

Angola in de jaren ’90

Goldberg en Laniado verkregen in Angola een bevoorrechte positie, waarvoor we terug moeten naar de situatie in Angola in de jaren ’90. Waar Frankrijk in die tijd door een VN-wapenembargo werd gehinderd in het leveren van wapens aan de MPLA, wist een goede vriend van president Dos Santos wel raad. Jean-Christophe Mitterand, oudste zoon van de voormalige Franse president, zou volgens verschillende Franse bronnen op de proppen zijn gekomen met zakenman Pierre Falcone en diens compagnon Arkadi Gaidamak. Zij leverden tussen 1993 en 1998 voor bijna 800 miljoen dollar 420 tanks, 150.000 granaten, 170.000 mijnen, 12 helikopters en 6 oorlogsschepen uit Rusland en ex-Warschaupactlanden.

Jean-Christophe Mitterand kreeg ruim 2 miljoen euro op een Zwitserse bankrekening, Falcone en Gaidamak hanteerden voor zichzelf een winstmarge van 50%. In het Angolagate-proces in Parijs werden beide zakenmannen in 2009 veroordeeld tot 6 jaar cel, Miterrand jr. kreeg 2 jaar voorwaardelijk.

Volgens onderzoek van het ICIJ introduceerde Gaidamak eind jaren ’90 zijn Oezbeekse maat Lev Levajev – of Leviëv zoals hij zichzelf noemt sinds hij naar Israël emigreerde – aan het ‘hof van Dos Santos’. Die had in Bakoe gestudeerd en besprak met Levajev in het Russisch zijn mogelijke participatie in de grootste diamantmijn van het land, Catoca. Zo verkreeg Levajev voor 58 miljoen dollar 18% van Catoca, tot dan een joint venture tussen het Russische diamantbedrijf Alrosa en de Angolese staatsonderneming en enige concessiehouder van de diamantmijnen Endiama (Empresa Nacional de Diamantes de Angola).

Omega Diamonds verzekert zich van aanvoer uit Angola

Om meer aan de diamanten over te houden bij de verkoop dan via de Britse-Afrikaanse monopolist De Beers, stelde Levajev aan Dos Santos voor om zelf een verkoopvehikel op te zetten met enkele privé-investeerders. Zo verkreeg hij in 2000 een belang van 24,5% in Angola Selling Corporation (ASCorp). Eenzelfde belang kwam terecht bij Trans Africa Investment Services (TAIS), een Zwitserse vennootschap van Laniado en Goldberg, waarin ook Isabel dos Santos, nauw bevriend met Laniado, aandelen zou hebben via haar gelijknamige investeringsmaatschappij TAIS te Gibraltar. Meerderheidsaandeelhouder werd het Angolese staatsbedrijf Sodiam (Sociedad de Comercializaçao de Diamantes de Angola, opvolger van Endiama).

Nu kon het door Goldberg opgezette Omega Diamonds gaan dienen als verkooppunt in ’s werelds grootste centrum voor handel in ruwe diamant, Antwerpen. Daarbij werd uiteraard ook iets bedacht en opgezet om de fabelachtige winsten niet ten prooi te laten vallen aan de Belgische fiscus. Met winstmarges van 20 tot 50 procent haalden ze tussen 2001 en 2008 jaarlijks gemiddeld voor 1,2 miljard dollar aan diamanten uit Congo en Angola. Dus gebruikten ze handelsroutes via Israël en Genève en via Dubai. 

De diamanten werden bijvoorbeeld eerst gekocht door een ‘onafhankelijke’ koper, in dit geval Tulip FZE Diamonds in Dubai, dat gerund werd door de Zuid-Afrikaanse Vivien Hawkins-Green, de schoonzus van Laniado. Tulip FZE Diamonds deed niets anders met de diamanten dan ze uiteindelijk samenvoegen met andere partijen diamant, zodat er een nieuw Kimberley-certificaat op kon worden geplakt, nu met “mixed origin” als oorsprong. En uiteraard de prijs flink verhogen, zodat het leek alsof de winst van Omega Diamonds in Antwerpen marginaal was, zo’n 1 tot 3 procent. Transfer pricing, maar dan wel stretched to the limit. “…door de constructie van de financiële Bermudadriehoek Afrika-Dubai-Antwerpen werden miljarden aan winsten weggezogen naar verre bankrekeningen van Goldberg en Laniado, de presidentiële familie van Angola, en alle andere betrokken ‘zakenlui’, corrupte politici en ambtenaren die meedraaiden in het systeem.”, zo schrijven Sauviller en Di Rosa in hun boek ‘Zwarte diamant; 50 jaar fraude, bedrog en belastingontduiking in de Belgische diamantsector’. Nu diamant uit Angola niet meer verboden was, wordt algemeen aangenomen dat het omkatten tot “mixed origin” te maken had met het verhullen van de inkomsten van Isabel dos Santos. 

In Antwerpen komen diamantairs met alles weg

Het in 2008 ingestelde onderzoek betekende in ieder geval het einde van het systeem zoals Omega Diamonds dat vanuit Antwerpen toepaste. Laniado stapte uit en vestigde zich in Monaco. Goldberg zette de zaak voort, maar deed dat waarschijnlijk via de nieuwe opkomende diamantcentra als Mumbai en Dubai. De heren probeerden tot een schikking te geraken met zowel justitie, de fiscus en de douane, waarbij die zouden afzien van strafrechtelijke vervolging. Openbaar aanklager Van Calster wilde daar niet mee instemmen, maar werd door de werkelijkheid ingehaald. Behalve het uitbreken van weer een nieuw schandaal waarin Antwerpse diamantairs duizenden geheime Zwitserse rekeningen bij HSBC bleken te hebben, groeide de politieke druk om de in 2012 ingevoerde wet op de verruimde minnelijke schikking (de ‘afkoopwet’) toe te passen. Daarmee werden slepende rechtszaken voorkomen en stroomde er sneller geld in de schatkist.  

David Renous
David Renous Omega Diamonds

En zoals in Antwerpen – waar ook sprake is van een bijzonder Square Mile, net zo als de Financial district in Londen – al veel vaker was gebeurd, konden de diamantairs met enkel wat blikschade hun weg vervolgen. Omega Diamonds betaalde 150 miljoen aan de fiscus en 10 miljoen aan justitie. Laniado en Goldberg hielden een schoon strafblad en lieten staatssecretaris voor Fraudebestrijding John Crombez, klokkenluider Renous, de pers en vele anderen verbouwereerd achter. Totdat – zeer uitzonderlijk – de douane besloot om dan maar zelfstandig tot strafvervolging over te gaan. Ook David Renous legde zich niet bij de schikking neer en eiste aanvullend onderzoek, alvorens de raadkamer formeel goedkeuring zou geven aan de schikking.

De dienst Douane en Accijnzen eiste 4,5 miljard euro van Omega Diamonds en alle verdachten, een bedrag dat op zou kunnen lopen tot 9 miljard. Eind februari 2015 sprak de rechter het bedrijf en de andere beklaagden evenwel vrij, omdat de Belgische douanewetgeving waarop de douane zich baseert op dit punt in strijd is met het Europees recht.

bron: boek Zwarte diamant (Raf Sauviller, Salvatore di Rosa), De Redactie (Gianni Paelinck, Jos de Greef)