Het Bouwfonds had vanaf de oprichting in 1946 een ideële doelstelling en werd bestierd door Jacob Wiersema, zoon van een tuinman bij de familie Duyvis in Koog aan de Zaan. Zijn motto: ‘Vastgoed moet bijdragen aan de maatschappelijke welvaart.’

In 1957 onstaat de NV Bouwfonds Nederlandse Gemeenten. In 1980 geeft Wiersema het stokje over aan John Simons, die begint met de verzakelijking van het Bouwfonds. Winst maken is de nieuwe hoofddoelstelling. Ook hypotheken, verzekeringen en automatiseringsdiensten. Om niet alleen projecten te financieren, maar ook zelf te ontwikkelen – de droom van elke vastgoedman – wordt in 1988 het bedrijf Burginvest van de broers Anne en Jelle Brouwer overgenomen. Het komt als een misser te boek te staan, een beginnersfout.

Hakstege haalt Van Vlijmen binnen

Bouwfonds logo

Cees Hakstege, vanaf 1992 vice-voorzitter, maar ook directeur Boks kennen Van Vlijmen via HBG; tussen 1984 en 1987 werkte hij bij ontwikkelingsdochter Mabon. Ondanks de bedenkingen en negatieve adviezen van eigen medewerkers van Property Finance, het advocatenkantoor Loeff Claeys Verbeke en huisaccountant Moret Ernst & Young, drukt Hakstege  in augustus 1995 de overname door van het relatief onbekende Van Vlijmen Vastgoed BV, ook bij de RvC. Zo zaait hij de kiem van wat ruim 10 jaar later de grootste Nederlandse fraudezaak ooit zal worden.

Bij Vastgoedontwikkeling verdwijnen in rap tempo mensen als Van Vlijmen (en zijn aangetrouwde oom Nico Vijsma) er zijn intrede doet. Ook directeur Boks wordt in januari 1996 weggepromoveerd naar Bouwfonds Duitsland. Hakstege en Van Vlijmen zijn dikke maatjes. Zijn chauffeur rijdt ze heel Europa door, op zoek naar een nieuwe boot voor Hakstege.

In 1996 bestaat Bouwfonds 50 jaar. De omvangrijke kunstcollectie van het bedrijf, een van de oudste van Nederland, wordt in museum Boijmans-Van Beuningen tentoongesteld.

Het onderdeel Bouwfonds Vastgoedontwikkeling wordt geleid door Van Vlijmen ‘als ware Van Vlijmen Vastgoed nooit overgenomen door Bouwfonds’, stellen onderzoekers in een rapport dat de Rabo Vastgoedgroep jaren later als nieuwe eigenaar laat opstellen. Sterker, zo concluderen de onderzoekers, er is sprake van een ‘omgekeerde integratie’. Van Vlijmen zelf schrijft in een afscheidboek voor Hakstege dat deze hem heeft beloofd ‘dat het hem niet ging om het inpassen van mijn bedrijf in een bestaande structuur, maar veel eerder om het aanhaken van een wagon aan een snel rijdende trein’.

Bouwfonds Vastgoedontwikkeling heeft plannen voor hoogbouw in Rotterdam, Zoetermeer, een in Zwolle voor ABN Amro en een in Gent voor TeleAtlas.

Bouwfonds slaat vleugels uit

Ook wil Hakstege met Bouwfonds in het buitenland actief worden; Amerika, Duitsland, Frankrijk. Het benodigde kapitaal moet komen uit een beursgang of van een partner met diepe zakken.
In 1998 spreekt bestuursvoorzitter Simons op de jaarlijkse vastgoedbeurs in Cannes met ABN Amro-bankier Hans ten Cate. Deze ontdekte in 1996 bij een doorlichting van de eigen vastgoedportefeuille zulke grote lijken in de kast, dat een afwaardering van 100 miljoen gulden onvermijdbaar leek.
Het enige alternatief is het onderbrengen van de bleeders bij een andere vastgoedonderneming. Door in 1998 60 procent van de joint venture voor haar rekening te nemen, verlost Bouwfonds de bank feitelijk van deze ellendige portefeuille.

In tegenstelling tot het eerdere besluit om zich helemaal uit het vastgoed terug te trekken, besluit  Rijkman Groenink twee jaar later de samenwerkingspartner over te nemen voor 1,2 miljard gulden. Daarbij lukt het Ten Cate opnieuw een vervelend dossier van ABN Amro weg te spelen. De bank heeft door te royale hypotheekverstrekking een noodportefeuille opgebouwd van honderden miljoenen met huizen die zoek zijn, panden met wietplantages en panden met criminele antecedenten. Daar zit ook veel vastgoed van Willem Endstra in en van Jan Dirk Paarlberg.

Hakstege weg met pensioen. En Van Vlijmen?

Na de pensionering van Cees Hakstege per 1 juni 2001 volgt ABN Amro-bankier Henk Rutgers hem op. Na vijf weken vertrekt ook Van Vlijmen, die wordt opgevolgd door de door hem en zijn oom getrainde Diederik Stradmeijer. Vijsma blijft werken voor Bouwfonds en door dit tweetal aangevuld met Olivier Lambert blijft Van Vlijmen nog jaren in staat zijn frauduleuze praktijken voort te zetten. Bij Rooswijck ligt zelfs blanco briefpapier van Bouwfonds …
Ook legt Bouwfonds Vastgoed eind mei 2001 een samenwerkingsovereenkomst vast met het Amsterdamse planologenbureau Trimp & Van Tartwijk als gedelegeerd projectontwikkelaar. Dennis Lesmeister gaat er later werken en ze spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Zuidas. Lesmeister is ook één van de ondertekenaars namens Bouwfonds (lees Van Vlijmen) voor het Vivaldi-project op diezelfde Zuidas, na ingewikkelde onderhandelingen met ABN Amro, ING, BPF Bouwinvest, de UvA, de gemeente en zelfs de voetbalclub AFC. 45.000 vierkante meter kantoorruimte en woningen. De kosten worden in 2004 geraamd op 405 miljoen euro, de verkoopprijs op 449 miljoen.

Een andere wind

In 2004 is het bestuurder Henk van Zandvoort die genoeg krijgt van Vijsma en van de opvolgers van Van Vlijmen. Hun vertrek valt samen met de fusie met projectontwikkelaar MAB. Groot risico bij deze ontwikkelaar vormt het Frankfuter winkelcentrum HochVier, waarin al 400 miljoen euro is gestoken. Dit is tegelijk een probleem van Bouwfonds, omdat Bouwfonds Property Finance dit voor 100% financiert. Ook hier wordt via een fusie een probleem gladgestreken.

Het slaan van de eerste paal van Eurocenter in mei door minister van Volkshuisvesting Sybilla Dekker wordt luister bijgezet met een gelegenheidsmuziekstuk dat wordt uitgevoerd door een symphonieorkest en een dozijn muzikanten met drilboren, kango’s en slijptollen. De twee torens met kantoren en appartementen die Bouwfonds hier gaat realiseren in opdracht van het Philips Pensioenfonds vormen de poort van het nieuwe financieel-juridische zakendistrict.

Banken wisselen stuivertje

ABN Amro zet Bouwfonds eind 2005 in de etalage. De bank geeft net als concurrent ING de ambitie op om een toonaangevende real estate-poot in te richten. ABN Amro heeft bovendien veel geld nodig om de Italiaanse Banco Antonveneta te kopen. De bank laat zich adviseren door Trimp & Van Tartwijk, in eerste instantie zelfs door ex-Bouwfonds directeur Lesmeister. De cashflow genererende hypotheekportefeuille is al losgeweekt en binnen de bank ondergebracht. Op 1 december 2006 koopt oud-ABN Amro-bankier Hans ten Cate van de Rabobank voor de tweede keer in z’n leven Bouwfonds. Alleen het Vivaldi-kavel blijft buiten de deal.  De financieringsdochter wordt verkocht aan SNS Reaal.

De klap

In de vroege ochtend van 13 november 2007 doet justitie invallen op 67 adressen in Nederland, België en Zwitserland. Op nog eens 40 adressen vordert de FIOD-ECD de administratie op. 15 personen worden die dag gearresteerd. De grootste vastgoedfraude ooit in Nederland is nu ook publiekelijk bekend.

Rabobank ontsnapt ternauwernood

De eerste paal voor Symphony gaat na de zomer van 2006 de grond in; kantoren, appartementen, winkels en een hotel op de meest gewilde bouwkavel van Nederland. Het FD meldt in april 2008 dat er sprake is van een vreemde winstdeling; Trimp & Van Tartwijk krijgen 60% van de winst op het project. 10 of hooguit 20% is ‘normaal. Deze afspraak blijkt terug te voeren op een overeenkomst die Van Vlijmen in 2000 met Trimp & Van Tartwijk maakt. De toewijzing van de bouwclaim op het kavel aan de Zuidas  aan dit bureau door de gemeente Amsterdam rechtvaardigt de hoge vergoeding. Binnen Bouwfonds verkondigt van Vlijmen in die tijd dat de gemeente geen zaken wil doen met Bouwfonds. Rabo Vastgoedgroep is onaangenaam verrast als de gemeente na onderzoek meldt dat de grond nooit aan Trimp & Van Tartwijk is uitgegeven of beloofd. Wel aan Bouwfonds. Ze concluderen dat iemand bij Bouwfonds 60% van de winst op Symphony cadeau heeft gedaan.

Rabo Vastgoedgroep start in 2008 een intern onderzoek in de hoop om de meesterkraak nog te kunnen verijdelen. De totale winst kan meer dan 55 miljoen euro bedragen, waarvan Trimp & Van Tartwijk dan ruim 30 miljoen vangt. Ook Philips Pensioenfonds is een onderzoek gestart; de winsten zijn uiteindelijk afkomstig uit hun pensioenpot. Stoppen met of vertragen van het project is geen optie, omdat in 2009 een fikse boeteclausule in werking treedt als Bouwfonds te laat oplevert.

Tot opluchting van Rabo Vastgoedgroep vindt het OM in het voorjaar van 2009 een smoking gun. Het betreft een ‘overeenkomst van samenwerking en winstdeling’ uit juli 2006 tussen Trimp & Van Tartwijk en Landquest, het privé bedrijf van Van Vlijmen. 80% van de winst gaat naar Landquest, boven de 15 miljoen winst ontvangt hij nog slechts 50%.

De Klimop-zaak

In juni 2011 treft Van Vlijmen een schikking van ruim 75 miljoen euro met het Openbaar Ministerie, Rabo Bouwfonds en het Philips Pensioenfonds. Met de schikking vergoedt Van Vlijmen de schade die Philips en Rabo Bouwfonds zeggen te hebben geleden.

Van Vlijmen wordt in januari 2012 veroordeeld tot vier jaar cel voor valsheid in geschrifte, witwassen, omkoping, wapenbezit en het leiding geven aan twee criminele organisaties. Vrijgesproken werd hij van oplichting van het Philips Pensioenfonds bij de verkoop van een vastgoedproject. Mede daardoor kreeg Van Vlijmen drie jaar minder cel dan het OM had geëist.

Oud-bestuursvoorzitter van het Bouwfonds, Cees Hakstege, kwam er vanaf met een taakstraf van 240 uur. Zijn straf viel fors lager uit dan de vier jaar cel die tegen hem was geëist, omdat hij  werd vrijgesproken van deelname aan twee criminele organisaties.

Olivier Lambert krijgt een gevangenisstraf van 3 jaar, Diederik Stradmeijer 2 jaar.

bron: De Vastgoedfraude (Vasco van der Boon & Gerben van der Marel, Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2009), de Volkskrant, Cobouw, NOS, de Rechtspraak



Reacties

Bouwfonds — Geen reacties

    Geef een reactie

    Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    HTML tags allowed in your comment: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>