In februari 2020 bracht Transparency International hun Corruption Perception Index 2019 uit en Tax Justice Network hun Financial Secrecy Index 2020. Ook publiceerde de Wereldbank het rapport “Elite Capture of Foreign Aid : Evidence from Offshore Bank Accounts“ over het weglekken van hulpgeld naar belastingparadijzen. Een mooi – nou ja, mooi – voorbeeld van één van de relaties tussen beide indices.
Elite Capture of Foreign Aid
De onderzoekers van de Wereldbank baseerden zich op cijfers over betalingen door de International Development Association (IDA) en de International Bank for Reconstruction and Development (IBRD) per kwartaal in de periode 1990 – 2010 en kwartaalcijfers van de Bank for International Settlements (BIS) over banktegoeden van inwoners uit 200 landen in 43 financiële centra. Van die laatste bestempelden ze 17 als belastingparadijs, waaronder Zwitserland, Luxemburg, de Kaaimaneilanden, Hong Kong en Singapore.
Er vond een grotere betaalstroom plaats naar belastingparadijzen dan naar de overige financiële centra in de kwartalen dat hulpgeld werd ontvangen. Dat ligt in lijn met de uitkomsten van eerdere onderzoeken naar verduistering door de politieke en economische elite. Gemiddeld vloeide er zo’n 7,5% weg in landen die in hoge mate afhankelijk zijn van ontwikkelingsgeld; landen als Mali, Afghanistan, Rwanda, Eritrea en Madagascar. In positieve zin betekent het, dat ruim 90% goed terecht komt.
CPI en FSI
De Corruption Perception Index rangschikt 180 landen op door experts en bedrijven waargenomen corruptie in het openbaar bestuur.
De Financial Secrecy Index rangschikt 133 landen op de mate waarin het juridische en financiële systeem personen in staat stelt geld buiten het zicht van autoriteiten te houden en/of wit te wassen. Daarbij wordt rekening gehouden met de omvang van de financiële transacties door niet-ingezetenen, zodat bijvoorbeeld Japan hoger eindigt dan Samoa.
In de tabel hieronder is de top 10 uit beide indices naast elkaar gezet. Vier landen (vetgedrukt) komen in beide lijstjes voor.
Corruption Perception Index top 10
- Nieuw-Zeeland
- Denemarken
- Finland
- Zwitserland
- Singapore
- Zweden
- Noorwegen
- Nederland
- Luxemburg
- Duitsland
Financial Secrecy Index top 10
- Kaaimaneilanden
- Verenigde Staten
- Zwitserland
- Hong Kong
- Singapore
- Luxemburg
- Japan
- Nederland
- Britse Maagdeneilanden
- Verenigde Arabische Emiraten
Wie faciliteert kleptocratieën?
Op Rwanda (51) na staan de overige landen die hierboven werden aangehaald als ontvangers van gelden van de Wereldbank (erg) laag op de CPI:
- Mali – 130
- Madagascar – 158
- Eritrea – 160
- Afghanistan – 173
Ontwikkelingsgeld – maar ook inkomsten uit olie, diamanten e.d. – wil in dergelijke landen nog wel eens worden weggesluisd naar landen uit het tweede rijtje (FSI) hierboven. Ook naar landen die tegelijk in het eerste rijtje CPI) voorkomen. In die landen heb je (relatief) weinig last van corruptie in het openbaar bestuur en kun je prima terecht om je geld te stallen of door te sluizen.
Zo hebben ‘weinig corrupte’ rijke westerse landen vaak enerzijds een grote invloed op de stabiliteit in en ontwikkeling van voormalige koloniën en strategische landen uit geopolitieke en economische overwegingen, terwijl ze tegelijk grote vormen van corruptie faciliteren. Het lijkt er evenwel op dat er meer en meer stappen worden gezet om deze praktijken terug te dringen. Steeds meer landen werken aan registers van de uiteindelijke begunstigde van rechtspersonen en wisselen onderling belastinggegevens uit. Maatregelen tegen witwassen worden verscherpt en banken moeten hun klanten beter screenen.
bron: Tax Justice, Transparency International, Wereldbank